چرا با کاهش تورم قیمت ها همچنان بالا می روند؟

ما جماعت اقتصاد خوانده تعلق خاطر زیادی به کلمات مبهم داریم و مردم هم کلافه از این همه زیر و بم نامفهوم مخلوط با اعداد و ارقام گوناگون ؛ متاسفانه همین می شود تمام ابعاد گفتمان متقابل کارشناسان اقتصادی و ما روزنامه نگاران اقتصاد خوانده با مردم.

یک مثال ساده: کارشناسان و مدیران با استناد به شاخص قیمت ها استدلال می کنند تورم کاهش پیدا کرده، من روزنامه نگار همین را می نویسم، پیرمرد در روزنامه می خواند به من و آقای کارشناس فحش می دهد که همین دیروز رفتم شیر بگیرم؛ شیر ۲۲۰۰ تومانی شده ۲۵۰۰ تومان چرا دروغ مینویسید …

واقعیت این است که نه کارشناس دروغ گفته؛ نه من اشتباه نوشتم و نه پیرمرد مشکل حافظه پیدا کرده؛ مشکل جای دیگری است. آنچه به عنوان تورم اعلام می شود گرانی نیست بلکه سرعت گرانی است، مثل تفاوت ماشین و سرعت ماشین و کسی هم قصد توضیح دادن این غلط مصطلح را نداد.

ماشین در حال حرکت است و گرانی در حال افزایش، وقتی سرعت ماشین کم می شود یک مسافت را در زمان بیشتری طی می­کند.

گرانی هم همین طور در حال افزایش است وقتی نرخ تورم کاهش پیدا میکند به جای آنکه قیمت ها هر ماه به طور مثال ۱۰ تومان گران شود، ۵ تومان گران می شود، نه اینکه قیمت کاهش پیدا کند سرعت بالا پریدنش کم می شود،به همین سادگی.

بانک مرکزی هر هفته قیمت مواد خوراکی را در پایتخت برآورد کرده متوسط آنرا منتشر می کند، تازه ترین گزارش این قیمت ها مربوط است به هفته اول مهرماه، ازحدود ۴۰ قلم مواد غذایی در جدول زیر ۲۴ قلم آنرا با واحد کیلوگرم و شانه برای تخم مرغ و لیتر برای شیر جدا کنی یک سبد کالای تمثیلی داری از مایحتاج مردم درشهرتهران ، قیمت این سبد در مهر سال ۸۹ تا ۹۳ از ۷۹۸۰۰ تومان به ۱۵۵۸۵۶تومان افزایش داشته، تمام آنچه جدول زیر می گوید همین است.

حالا چطور می شود با این جدول و سبد نشان داد نرخ تورم کاهش داشته؟، خیلی ساده درسال ۸۹ به ۹۰ قیمت این سبد ثابت کالا ۷۰۷۰ تومان بالارفته یعنی یک رشد ۸٫۹ درصدی قیمت ها در سال ۹۰ نسبت به قیمت های سال  ۸۹٫

در سال ۹۱ برای خرید همین سبد کالا یک شهروند تهرانی رقمی معادل ۱۳۲۲۱۰ تومان باید هزینه کند یعنی قیمت سبد ۴۵ هزار تومان گران شده و تورم نقطه به نقطه ای معادل ۵۲٫۲ درصد اتفاق افتاده است تا به اینجای کار هم تورم بالا رفته و هم قیمت ها.

اما مشکل ازاینجا به بعد آغازمی شود، همین سبد کالا در مهرماه سالهای ۹۲و ۹۳ به ترتیب ۱۶۴۴۳ تومان و ۷۲۰۳ تومان نسبت به سال قبل گران شده اند ولی مدیران دولت و کارشناسان می گویند تورم کاهش پیدا کرده است!

رمزکار اینجاست: در سالهای ۹۲ و ۹۳ که قیمت ها به ترتیب نسبت به سال قبل از خود معادل ۱۲٫۴ درصد و ۴٫۸ درصد گران شده اند یعنی قیمت ها افزایش داشته ولی چون سبد کالایی ما در سال ۹۲ به جای ۴۵هزار تومان سال ۹۱ فقط ۱۶هزار تومان گران شده می گوییم تورم کاهش پیدا کرده است، یابه عبارت دیگر وقتی سرعت رشدقیمت از ۵۲٫۲ درصد به ۱۲٫۴ درصدرسیده یعنی سرعت رشد قیمت ها پایین آمده بنابراین نرخ رشد تورم پایین آمده.

این وضعیت در سال ۹۳ هم تکرار میشود وقتی درسال ۹۳ سبد کالای فرضی ما به جای ۱۶ هزار تومان سال ۹۲ در سال ۹۳ معادل ۷۲۰۰ تومان گران شده یعنی سرعترشد قیمت در سال ۹۳ نسبت به سال ۹۲ از ۱۲٫۴ درصدبه ۴٫۸درصد پایین آمده یعنی تورم نزولی بوده است در حالی که رشد قیمت ها نه کاهش یافته و نه متوقف شده بلکه بالا هم رفته است ولی تورم پایین آمده.

(البته در محاسبه نرخ واقعی تورم آنچه به عنوان سبد کالا مبنا قرار می گیرد شامل نوسان دوره ای قیمت ۲۹۴ کالا و ۹۱ خدمت مختلف است که سبد مصرفی خانوارها را تشکیل می دهند.)

بنابراین به سادگی می توان متوجه شد چرا زمانی که گفته می شود نرخ رشد تورم در حال کاهش است همه ما هنوز درگیر بالا رفتن قیمت ها و رشد گرانی هستیم.